Νόημα και Όριο. Η αναζήτηση νοήματος, στον απόηχο του γεγονότος και στις ψυχικές αντηχήσεις του, διαπλέκεται με την αινιγματική ουσία των συνόρων. Η φύση και η δυναμική αλληλεπίδραση των ορίων επιτρέπουν τη σύγκλιση, τη θόλωση, τη διαμόρφωση ταυτοτήτων και αλήθειας. Τα όρια συνήθως τα τοποθετούμε μεταξύ του γνωστού και του άγνωστου. Ως ρευστές εσοχές και σκιώδεις ενσωματώσεις του ασυνείδητου. Μπορούν να γίνουν συμβολικές πύλες, επιτρέποντας την εξερεύνηση κρυμμένων επιθυμιών, φόβων και τραυμάτων.
Ανάδυση
Η επικαιροποίηση των Ορίων επιτρέπει την ανάδυση νέων ψυχικών πλαισίων και εμπλουτισμό των αφηγήσεων και των ψυχολογικών δυνατοτήτων. Ως εκ τούτου, η διέλευση των Ορίων μπορεί να θεωρηθεί ως μια εξερεύνηση του εσωτερικού τοπίου του ψυχισμού και όχι μόνο ως μια εξωτερική εμπειρία.
Αφήγηση
Η αφήγηση – η ομιλία – είναι η διαδικασία αναζήτησης ενός νοήματος που συμβαίνει εκ των υστέρων, δηλαδή μετά το βίωμα. Το νόημα έρχεται μετά την εμπειρία του. Η αφήγηση είναι μια διαδικασία σύνδεσης, άρθρωσης και ολοκλήρωσης θραυσμάτων του χρόνου, εμπειριών και κοινωνικών σχέσεων. Το άτομο επαναδιαμορφώνει συνεχώς την αφήγηση της δικής του εμπειρίας σε σχέση με το πλαίσιο και υπάρχει ένας αναδρομικός, ανοιχτός, ενδοτικός κύκλος στη διαμεσολάβηση του εαυτού και του κόσμου (Valsiner, 2008).
Όριο
Το Όριο είναι ενδιάμεσο – δεν υφίστανται στις «απομακρυσμένες άκρες» ενός συστήματος, εκεί που αγγίζει ένα άλλο σύστημα. Είναι φαινόμενο ασαφές, δεν είναι στατικό, βρίσκεται σε συνεχή κίνηση, περιλαμβάνει την αποσύνδεση, «κυκλοφορεί» και μετακινείται. Δημιουργεί υβριδικές μεταβατικές ζώνες. Δεν ανάγεται στο χώρο αποκλειστικά, ούτε στο χρόνο. Είναι πρωτογενής διαδικασία και όχι αποτέλεσμα μιας παραγωγικής διαδικασίας χωροχρονικής αναδιάταξης. Και η διέλευσή του είναι πρωτίστως ανθρώπινη πράξη.
Πέρασμα
Δεν πρόκειται μόνο για φυσικό πέρασμα από μια τοποθεσία σε μια άλλη. Το Όριο γίνεται συμβολική ουδός με συγκεκριμένες συνθήκες διέλευσής του. Εισάγει νέα σχεσιακά πλαίσια, άλλες δυνατότητες λόγου και άλλα είδη αφηγήσεων ανάλογα των εμπειριών του καθενός. Ξεδιπλώνεται και συρρικνώνεται διευκολύνοντας ή αποτρέποντας «μεταβάσεις».
Ταυτότητα
Το Όριο ορίζει την ταυτότητά μας και ταυτόχρονα μας απομακρύνει απ’ αυτήν. Εμπλέκει το αντίθετο, την ετερότητα, το διαφορετικό, το παράδοξο. Το Είμαι δεν υπάρχει χωρίς το Δεν Είμαι, καθώς έτσι τα άτομα οργανώνουν υποκειμενικά το αφήγημά τους στα ρευστό πλαίσιο των ορίων. Χωρίς όρια δεν υπάρχει διαφοροποίηση, δεν υπάρχει δυναμισμός και επομένως δεν υπάρχει εξέλιξη, δεν υπάρχει θέση στο συμβολικό πεδό.
Σύνορα
Η συνεχής κατασκευή των συνόρων και οι διαδικασίες των Ορίων -παράλληλα με τα σύνορα- αποτελούν αναγκαίες συνθήκες. Η αφήγηση, ως Λόγος κι εξιστόρηση της εμπειρίας, αλλά κι ως μια συνεχής ψυχική διαδικασία δημιουργίας αισθήσεων προϋποθέτει την οριοθέτηση και την οριακότητα. Οι διαδικασίες οριακότητας παρεμβαίνουν διαρκώς, αποτρέποντας έτσι τον επαναπροσδιορισμό της ταυτότητας και την ακαμψία της αφήγησης όσον αφορά την ίδια την εμπειρία.
Θέσεις
Κάθε αφήγηση είναι διαδικασία διαπραγμάτευσης και μετασχηματισμού της σύνδεσης του ατόμου με τον σχεσιακό κόσμο, ξεκινώντας από τις «συνοριακές» θέσεις του υποκειμένου. Ο νους είναι η διαδικασία που εκτυλίσσεται στη σχέση μεταξύ του οργανισμού και του περιβάλλοντος ( Bateson, 1979)
Ακαμψία
Στην ακαμψία τους τα Όρια οδηγούν σε μορφές επανάληψης της ίδιας αφήγησης. Σε κορεσμό των διαδικασιών δημιουργίας νοήματος και στην αποσκλήρυνση των σχέσεων που βασίζονται σε συστήματα αντιθέσεων. Ομοίως, όταν το όριο είναι υπερβολικά ασαφές και εύθραυστο, είναι αδύνατο να πραγματοποιηθεί μια διαδικασία νοηματοδότησης. Είναι αδύνατο να οριστούν οι διαφορές και η ποικιλομορφία ενώ σε περιπτώσεις, η ασυνέχεια των εμπειριών μπορεί να είναι τόσο ακραία που είναι αδύνατο να αποδοθεί νόημα.
Δυναμικές
Η έννοια του «οριοθετημένου» εαυτού αποκαλύπτει τις πολύπλοκες ψυχολογικές δυναμικές που διέπουν τη συνειδητή εμπειρία και προσφέρει πληροφορίες για το ασυνείδητο. Αποκαλύπτει βάθη του ανθρώπινου ψυχισμού. Τα όρια αποτελούν κατώφλι διασταύρωσης του συνειδητού και του ασυνείδητου. Η αλληλεπίδραση μεταξύ συνόρων και αφήγησης στο διαρκώς εξελισσόμενο μωσαϊκό της ανθρώπινης εμπειρίας γίνεται ταξίδι στα βάθη του ασυνείδητου, όπου μπορούν να εξερευνηθούν κρυφές πτυχές του εαυτού.
