Τραύμα

Τραύμα

Τραύμα

Μια συνθήκη βιώνεται τραυματική όταν υπερνικά την ικανότητά μας να αντεπεξέλθουμε. Όταν διακόπτει την ικανότητα του εαυτού να απορροφά και να επεξεργάζεται δυσάρεστες ή οδυνηρές καταστάσεις. Ένα τέτοιο τραύμα μπορεί να προκαλέσει αίσθημα αδυναμίας και να προκαλέσει μακροχρόνιες διαταραχές στη ζωή του ατόμου. Και συμβαίνει σε πραγματικό χρόνο, στο εδώ και τώρα.  Τα αποτελέσματά του εμφανίζονται σχεδόν άμεσα, τη στιγμή του συμβάντος. Είναι η πιο διαδεδομένη κατανόηση της λειτουργίας του τραύματος αλλά όχι η μοναδική. Είναι δυνατόν όμως μια τραυματική εμπειρία να σημαίνει διαφορετικά πράγματα για το ίδιο άτομο με την πάροδο του χρόνου;

Βίωμα

Και πώς επιδρά τελικά στο βίωμα του ατόμου; Μπορεί το βίωμα να επιδέχεται διαφορετική νοηματοδότηση όταν μεταβάλλεται το συμπεριφορικό πλαίσιο; Είναι δυνατόν η νέα και πιο πρόσφατη κατανόηση και νοηματοδότητση προηγούμενων συμπεριφορών ή γεγονότων, να ξαναγράψει στο παρόν, διαφορετικά πλέον, μια εμπειρία που είχαμε στο παρελθόν; Ακούγοντας ιστορίες ανθρώπων που αντιμετώπισαν και ανέχτηκαν απρεπή και ακατάλληλη συμπεριφορά από συνανθρώπους είναι δυνατόν να αρχίσουμε να σκεφτόμαστε και να νιώθουμε διαφορετικά για συμπεριφορές που έχουμε ανεχθεί οι ίδιοι. Ίσως αρχίσουμε να αναρωτιόμαστε εάν τότε επρόκειτο για κατάχρηση εξουσίας, για εκφοβισμό, για ηθική ή σεξουαλική παρενόχληση. Η νοηματοδότηση της εμπειρίας διαφοροποιείται εκ των υστέρων, υπό την πρίσμα νέων πληροφοριών και διαφορετικής επικύρωσης από την εξωτερική πραγμματικότητα. Και συμπαρασύρει την εσωτερική. Η ανάμνηση του γεγονότος που ίσως δεν μεταφραζόταν τραυματική τότε, μπορεί τώρα να νοηματοδοτηθεί και κυριώτατα να βιωθεί εκ των υστέρων ως τραυματική, δυσβάσταχτη και απαράδεκτη.

Συνεχής Μετατόπιση

Υπάρχει συνεχής πολιτισμική, πολιτική, κοινωνική και νομική μετατόπιση σχετικά με το τί θεωρείται αποδεκτό. Οι στάσεις και οι πεποιθήσεις αλλάζουν. Βοηθάει η πρόσφατη, σε παγκόσμιο επίπεδο, αύξηση κυρίως των γυναικών, που καταλογίζουν τις ευθύνες που αναλογούν στους θύτες τους. Δεν οδηγεί απλώς και μόνο στη σημαντική συνειδοτοποίηση ότι κάποτε είχαν κακοποιηθεί. Ή μέσω της εκ νέου διαπραγμάτευσης της εμπειρίας να «επιλέξουν» να την δουν με διαφορετικό τρόπο. Η μετατόπιση και αξιολόγηση τέτοιων συμπεριφορών ως προβληματικών, προσβλητικών, μη αποδεκτών, αλλάζει την ίδια τη δομή της αρχικής τραυματικής εμπειρίας καθιστώντας την ξανά και αναδρομικά τραυματική. Η εμπειρία δεν είναι στατική. Δε συμβαίνει απλά σε πραγματικό χρόνο, στο εδώ και τώρα και παραμένει πακτωμένη εκεί. Αντίθετα αυτό εγγράφεται ως αξιομνημόνευτο αλλά όχι απαραίτητα ως τραυματικό γεγονός μπορεί να «ξαναδιαβαστεί» ως τραυματικό υπό του πρίσματος του χρόνου και της μεταγενέστερης εμπειρίας.

Άμεση Εμπειρία

Υπάρχει μια άλλη κατηγορία ψυχικού τραύματος που δεν αφορά μόνο την άμεση εμπειρία. Η ιδέα αφορά κάποια τραύματα που απαιτούν δύο «βήματα» που συμβαίνουν σε δύο διαφορετικούς χρόνους. Το πρώτο βήμα αφορά μια εμπειρία που καταχωρείται στη μνήμη. Αλλά δεν υφίσταται ολοκληρωμένη κατανόηση σχετικά με το ποιόν της. Ένα σοβαρό επόμενο συμβάν,ως δεύτερο βήμα,  μπορεί να προκαλέσει την εσωτερική αντίδραση εκείνη που ξαναζωντανεύει τη μνήμη του πρώτου. Στο σημείο αυτό, η εσωτερική διαπραγμάτευση του πρώτου τραύματος επιτυγχάνεται μέσω του πιο πρόσφατου γεγονότος. Με αποτέλεσμα να επανεξετάζεται και να επαναβιώνεται διαφορετικά. Η εμπειρία του πρωτότυπου συμβάντος μπορεί να τροποποιηθεί. Ιστορικά, άνθρωποι – συνήθως γυναίκες, αλλά όχι αποκλειστικά – των οποίων οι εμπειρίες έχουν δράσει αναδρομικά τραυματικά έχουν κατηγορηθεί ότι υπερβάλλουν. Ότι θυμούνται λάθος, δραματοποιούν ή ότι πρόκειται περί υστερικών. Δε γίνονται πιστευτοί και αρχίζουν να αμφιβάλλουν και για τις ίδιες τους τις αναμνήσεις.   

Κοινωνίες

Οι ανθρώπινες κοινωνίες είναι καταδικασμένες να μεταβάλλονται συνεχώς. Η λίστα των αλλαγών και της εξέλιξης είναι μεγάλη. Αλλάζει η στάση μας σχετικά με τη συγκατάθεση και τα όρια. Τις ιδέες για την σχέση μεταξύ φύλου και εξουσίας. Τις ιδέες σχετικά με τους τρόπους που τα δυναμικά εξουσίας σε προσωπικό και επαγγελματικό επίπεδο μπορούν να πυροδοτήσουν τον πόθο και την επιθυμία αλλά και να στήσουν το σκηνικό της κακοποίησης. Αλλάζει η στάση μας για το γεγονός ότι η ελευθερία με τα όρια των άλλων δεν είναι προνόμιο της αρρενωπότητας, αλλά σύμπτωμα της παθολογίας και της ευθραυστότητάς της.

Στάσεις

Οι παραπάνω στάσεις και ιδέες είναι σχετικά καινούριες στον καθημερινό μας διάλογο, στα δελτία ειδήσεων και στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Κατέστησαν δυνατές χάρη στις εκτεταμένες και επίπονες προσπάθειες ακτιβιστών υπέρ των δικαιωμάτων των γυναικών και των οργανισμών κατά της βίας. Καθώς και των ακαδημαϊκών σπουδών και δράσεων στο πεδίο του φεμινισμού, των ΛΟΑΤ+ και των έμφυλων μειονοτήτων.

Εμπειρία

Η ανθρώπινη εμπειρία είναι επίσης καταδικασμένη να παλεύει με τις πολυπλοκότητες και τις φαινομενικές ασυνέπειες. Η κατανόηση του ψυχικού τραύματος δεν αφαιρεί από τη σοβαρότητά και τη βαρύτητά του. Όσοι θέτουν εαυτό στη φροντίδα ψυχικών τραυμάτων έχουν αντιληφθεί ότι το να αγνοούμε ή να δυσπιστούμε στη μαρτυρία, τον ψυχικό και σωματικό πόνο ενός τραυματικού γεγονότος είναι εξίσου τραυματικό με το αρχικό τραύμα.

Απάντηση

Αυτός ο ιστότοπος χρησιμοποιεί το Akismet για να μειώσει τα ανεπιθύμητα σχόλια. Μάθετε πώς υφίστανται επεξεργασία τα δεδομένα των σχολίων σας.