Βία. Χάνεται η εμπιστοσύνη στον κόσμο; Συμβαίνει με το πρώτο χτύπημα της βίας, «αυτή η εμπιστοσύνη στον κόσμο να καταρρέει» (Améry 1986). Με το έναυσμα της βίας, η εμπιστοσύνη στον κόσμο αναστέλλεται. Η βία στο βαθμό που διαχωρίζει τον εαυτό από την κοινότητα των άλλων, απομονώνει τον εαυτό στον πόνο. Η βία δρομολογεί διαφορετική στάση απέναντι στον κόσμο. Τυφλώνει.
Βία
Η βία πηγάζει από το να επιθυμούμε αυτό που επιθυμούν οι άλλοι. Όχι οποιοιδήποτε άλλοι. Αλλά οι θαυμαστοί, οι υποδειγματικοί άλλοι, αυτοί που ταυτιζόμαστε. Η βία σε ατομικό επίπεδο είναι ήδη σχεσιακή και συνεπώς κοινωνική. Η δυναμική που νοηματοδοτεί τόσο την ατομική όσο και τη συλλογική βία ξεκινάει από την επιθυμία απόκτησης αυτό που επιθυμεί ο άλλος. Η διαλεκτική που βασίζεται στην «επιθυμία για την επιθυμία του άλλου», (Girard, 2010).
Σχέση
Η σχέση με τον άλλο γίνεται όλο και πιο «αμφίσημη», διότι εκείνος αναπόφευκτα μετατρέπεται σε «εμπόδιο» στην πορεία της επιθυμίας που κατευθύνεται πλέον προς ένα αμφισβητούμενο «αντικείμενο». Τίθεται τελικά σε κίνηση ένας διαλεκτικός αγώνας μέχρι θανάτου για το ίδιο «αντικείμενο», που πλαισιώνει το υποκείμενο και το αντικείμενο σε μια ανταγωνιστική τριγωνική δομή. Αυτή η σχέση παράγει βίαια συναισθήματα, τα οποία, με τη σειρά τους, μπορούν να εξαπλωθούν μεταδοτικά από τον εαυτό στους άλλους εμπλέκοντας ολόκληρες κοινότητες και κοινωνίες στο σύνολό τους.
Σύμβολα
Η βία εμπεριέχει συνήθως πολιτισμικά σημάδια και σύμβολα που την ορίζουν και την οριοθετούν. Υπάρχει ένα μεγάλο εύρος -όπως και μέσα στο πεδίο των ανθρώπινων σχέσεων- βίας. Η βία διαβαθμίζεται· από τα έθιμα και τις τελετουργίες ως πεδία κοινωνικής συνοχής, στη βία του νόμου, μέχρι την ερήμωση της ατομικής βόμβας και την προσχεδιασμένη χρήση των βασανιστηρίων σε πολεμικές επιχειρήσεις και γενοκτονίες. Η ευαλωτότητα και η βία είναι στενά συνδεδεμένες. Δε μπορεί να υπάρξει βία χωρίς ευαλωτότητα. Ωστόσο, δεν είμαι μόνο εγώ ευάλωτος στον άλλο, αλλά και ο άλλος είναι ευάλωτος σε μένα. Τα όρια της σάρκας είναι διαπερατά, όπως και τα όρια της σάρκας του άλλου.
Όρια
Η βία εκθέτει και καταστρέφει αυτά τα όρια μέσω των παραβάσεων και των παραβιάσεών τους. Υπάρχει, κατά μία έννοια, στα όρια της σάρκας μου ένα στοιχειωμένο πρόσωπο του άλλου, ο οποίος δυνητικά με προσεγγίζει απειλητικά με απλωμένο το χέρι ή με τη γροθιά.
Η αμοιβαία ευαλωτότητα μας διασυνδέει, όπως και μας συγκροτεί αλλά και μας διασυνδέει με τον κόσμο. Ευάλωτοι ως ταυτότητες και ως στοιχεία του κόσμου. Η βία υφίσταται σε σχέσεις αλληλεξάρτησης. Εκεί που ο εαυτός είναι πάντα ήδη εκτεθειμένος στην ετερότητα του άλλου. Έτσι θεμελιώνεται η διυποκειμενική συγκρότηση του κόσμου. Βέβαια αυτή η έκθεση δεν συγκροτείται μόνο στο βιωμένο χρόνο. Κατά κάποιο τρόπο χιάζεται οντολογικά.
Συγκρότητηση
Δηλαδή δεν είναι απλώς οι άλλοι που έχουν εισέλθει στη σφαίρα της ιδιότητάς μου, στους οποίους είμαι εκτεθειμένος, αλλά όλοι οι άλλοι που συμμετέχουν και συμμετείχαν στη συγκρότηση αυτού του κόσμου. Η βία εμφανίζεται εκεί όπου υπάρχουν άλλοι, και τα όρια του εαυτού τίθενται υπό αμφισβήτηση, καθώς η σάρκα σημαδεύεται στην ευπάθειά της από τη βία, μέσω της έκθεσής της τραυματίζεται, σπάει, πεθαίνει.
Ευαλωτότητα
Η ευαλωτότητα του σώματος καταλήγει στην απειλή του θανάτου. Δομικό στοιχείο που το μεταφέρει πάντα μαζί της η βία. «Όταν το τραύμα είναι ανθρώπινης προέλευσης και προκαλείται σκόπιμα, δεν καταρρίπτει μόνο τις θεμελιώδεις παραδοχές του ατόμου για τον κόσμο και την ασφάλειά του σε αυτόν, αλλά επίσης διακόπτει τη επικυρωτική διασύνδεση μεταξύ του εαυτού και της υπόλοιπης ανθρωπότητας»(Brison, 1999). Η βία, ακόμη και αν δημιουργεί κοινότητες, είναι κατά βάση καταστροφική για αυτές.
Κοινότητες
Οι κοινότητες που δημιουργούνται μέσω της βίας είναι αυτές των απλών παρατηρητών. Εκείνων που τα βίαια γεγονότα δεν τους έχουν θίξει άμεσα ή αυτών που βιώνουν φόβο και όχι αμοιβαία εμπιστοσύνη. Τα θύματα και οι θύτηες δε συνυπάρχουν κοινωνικά, τουλάχιστον όχι σε συμμετρικά, αλλά σε σχέσεις καταστρατήγησης και εξουσιαστικής καταπίεσης. Κατά μια έννοια οι κοινότητες αποκτούν ταυτότητα μέσω της συστηματικής βίας ή ακόμη και ενός προηγούμενου, ιστορικού βίαιου γεγονότος. Η βία, ακόμη και κατά τη συγκρότηση μιας κοινότητας, είτε είναι πιο παροδική είτε πιο σταθερή, απειλεί συνεχώς να διαλύσει τους δεσμούς μεταξύ των υποκειμένων.
