Αποτυχίες. Ο κοινός παράγοντας στην αποτυχία κάθε τύπου είναι ότι -μετά το συμβάν- αποκαλύπτεται ότι πολλοί άνθρωποι την προέβλεψαν αλλά δεν μπόρεσαν να την αποτρέψουν, επειδή κανείς δεν τους άκουσε. Μια διάσημη ανάλυση του Dixon που αφορά στην στρατιωτικού τύπου ανικανότητα αποτελεί σχόλιο προβληματισμού για ανίκανες ηγεσίες κάθε τύπου και κατάστασης.
Πόλεμος
«Αυτά ακριβώς τα χαρακτηριστικά που απαιτεί ο πόλεμος – η ικανότητα να ανέχεσαι την αβεβαιότητα, ο αυθορμητισμός της σκέψης και της δράσης, την ανοιχτόμυαλη προσέγγιση στη λήψη των νέων πληροφοριών – είναι τα αντίθετα από εκείνα που διαθέτουν οι άνθρωποι που έλκονται από την μεθοδικότητα και την οργανωτικότητα του μιλιταρισμού».
Τελικά, η ικανότητα για ηγεσία αφορά την κουλτούρα κι όχι τον χαρακτήρα
(N. Dixon, 1976).
Σκληρός
Αυτό οδηγεί στην επικράτηση ενός αυταρχικού τύπου, που κολακεύει τους ανωτέρους και συχνά είναι σκληρός ή αδιάφορος προς τους κατωτέρους. Ένας τέτοιος άνθρωπος φοβάται την αποτυχία – και πιθανώς τις γυναίκες. Ως εκ τούτου, αγνοεί τους ανθρώπους και τα γεγονότα που δεν συνάδουν με την κοσμοθεωρία του, μαθαίνει ελάχιστα από την εμπειρία και προσκολλάται σε εξωτερικούς κανόνες, εφαρμόζοντάς τους ακόμη και όταν η κατάσταση απαιτεί άλλες προσεγγίσεις.
Ηλίθιος
Μπορεί να μην είναι ηλίθιος -αν και ορισμένοι από τους στρατηγούς που μελέτησε ο Dixon ήταν αναμφίβολα περιορισμένων δυνατοτήτων – και μπορεί να είναι σωματικά εύρωστος και θαρραλέος, αλλά η μοιραία έλλειψή του είναι το ηθικό θάρρος. Έτσι, οι άνδρες που έχουν την ευθύνη άλλων ανδρών (όπως οι Townshend, Haig, Percival) παγιδεύονται από έναν πιο δραστήριο εχθρό, κάθονται «παγωμένοι» μέχρι να τους κατακλύσει η καταστροφή.
Πολιτική σφαίρα
Στην πολιτική σφαίρα ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα ήταν η βύθιση του Τιτανικού. Η αιτία του, και η μετατροπή του σε καταστροφή, ήταν άμεσο αποτέλεσμα της μη ακρόασης των τηλεγραφικών μηνυμάτων. Ένα άλλο παράδειγμα ήταν η έκρηξη του διαστημικού λεωφορείου Challenger, όπου η διοίκηση αγνόησε τις επανειλημμένες προειδοποιήσεις των μηχανικών. Και μάλλον στο ελληνικό περιβάλλον η πρόσφατη μοιραία καταστροφή ανθρώπων και τραίνων στη Θεσσαλία. Το ερώτημα δεν είναι η απίστευτη ανικανότητα ενός διευθύνοντος συμβούλου. Αλλά γιατί όλα τα υπόλοιπα άκρως ευφυή μέλη ενός π.χ. διοικητικού συμβουλίου και στελέχη (τού) την επέτρεψαν.
Επίπεδα
Σε περιόδους αβεβαιότητας τα επίπεδα άγχους τείνουν να αυξάνονται. Οι καταστάσεις περιορισμένης αστάθειας πλησιάζουν στο χάος και μπορούν να παράγουν δημιουργικότητα μόνο αν το επίπεδο του άγχους περιορίζεται. Αν δεν αντιμετωπιστεί, θα κλιμακωθεί σε ένα σημείο όπου η σκέψη γίνεται όλο και πιο δύσκολη, αν όχι αδύνατη, και το σύστημα είτε οδηγείται σε χάος είτε σκληραίνει σε αυταρχισμό.
Αυταρχισμός
Ο αυταρχισμός είναι απαραίτητος για την αστυνόμευση μιας συλλογικής κατάστασης. Που είναι εύθραυστη και απειλείται εύκολα, ιδίως από τη δημιουργική, ανεξάρτητη και κριτική σκέψη. Αναπτύσσονται καθεστώτα στα οποία οι ηγέτες παίρνουν μορφή σκληρών κι ανθεκτικών μάνατζερ-διευθυντών αλλά και εξαιρετικά ευαίσθητων στην κριτική. Αναπτύσσονται πολιτικές και προσεγγίσεις στις οποίες η κριτική για οποιαδήποτε πτυχή του θεσμού/οργανισμού ή για την απόδοση οποιουδήποτε σημαίνοντος μέλους του απαγορεύεται επισήμως.
Σχηματισμός
Ο οργανισμός/κοινωνία/σχηματισμός παρουσιάζει μαζικοποίηση. Ενώ το σκιώδες και πιο αφανές του σύστημα πέφτει σε συσσωμάτωση, γεγονός που μειώνει σημαντικά τις δυνατότητές για δημιουργικότητα. Δεδομένου ότι ο διάλογος που συμβάλλει στη δημιουργικότητα μπορεί να συμβεί μόνο αν τα άτομα διαντιδρούν και συνδέονται μεταξύ τους αντί να αποσύρονται στην απομόνωση. (Hopper, 2017).
Χρόνος
Επιπλέον, ο διαθέσιμος χρόνος για τη δραστηριότητα του «σκιώδους» συστήματος του θεσμού – άτυπες συζήτησεις, κοινωνικοποίηση και παιχνίδι – περιορίζεται όλο και περισσότερο για το όλο και πιο καταπονημένο και στενά ελεγχόμενο προσωπικό. Και το μαζικοποιημένο επίσημο σύστημα γίνεται σε μεγάλο βαθμό αδιαπέραστο όσον αφορά οποιεσδήποτε νέες ιδέες από το σκιώδες σύστημα.
Αυτοσχεδιαστικό Θέατρο
Θα ήταν χρήσιμο να μπορούσαμε να επικαιροποιήσουμε τέτοιες κοινωνικές, σχεσιακές και ατομικές καταστάσεις βάσει των κανόνων του Αυτοσχεδιαστικού Θεάτρου. Ο μη σεναριακός χαρακτήρας του αυτοσχεδιασμού συνεπάγεται ότι δεν υπάρχει προκαθορισμένη γνώση. Στις ομάδες αυτοσχεδιασμού τα άτομα ενθαρρύνονται να σέβονται την εγκυρότητα και τη συνέχεια του φανταστικού/φαντασιωσικού περιβάλλοντος που ορίζουν οι ίδιοι και οι συν-πρωταγωνιστές τους.
Πλαίσιο
Είμαστε σε θέση να διαμορφώνουμε το πλαίσιο, τη διαντίδραση και το περιεχόμενο, το θεατρικό έργο, τους ηθοποιούς και το κοινό ταυτόχρονα. Να προσφέρουμε ασφάλεια σε αυτόν που είναι στη «σκηνή» μαζί μας, να μην προσπαθούμε να ελέγχουμε πρόσωπα και καταστάσεις αλλά και να ασχολούμαστε με τις δυσκολίες μας και εκτός σκηνής.
