Οι Tρεις Σοφοί Πίθηκοι

Οι Tρεις Σοφοί Πίθηκοι

 www.wingsdomain.com

Οι Tρεις Σοφοί Πίθηκοι. Οι τρεις σοφοί πίθηκοι που συνθέτουν το γνωστό Ιαπωνικό εικονογραφημένο γνωμικό, αναπαριστούν την αμοιβαία  αποφυγή της παραδοχής, την κοινή άρνηση, τη συνωμοσία της σιωπής. Ο Mizaru καλύπτει τα μάτια του και έτσι δε βλέπει τίποτα κακό. Ο Kikazaru καλύπτοντας τα αυτιά του δεν ακούει κάτι κακό. Ο Iwazaru δεν μιλάει για τίποτα κακό, αφού καλύπτει το στόμα του. Οι τρεις τους αποτελούν τις φιγούρες που ενσαρκώνουν τη συμβιωτική σχέση μεταξύ του τυφλού,του κωφού και του βωβού. Η συμβολική συνύπαρξή τους σε κοινωνικό επίπεδο υποδεικνύει θεσμούς και συστήματα όπως η οικογένεια, δομές, οργανισμούς και κοινότητες ως τα φυσικά πλαίσια για τη μελέτη τους.

Κοινωνιολογία της Σιωπής

Ωστόσο, η κοινωνιολογία της σιωπής καθορίζει και τον τρόπο με τον οποίο διάφορα χαρακτηριστικά των κοινωνικών σχέσεων -στο βαθμό που στηρίζονται σε κάποια ιεραρχία- καθώς και των κοινωνικών συνθηκών -στο βαθμό που έχουν δημόσιο χαρακτήρα- επηρεάζουν τις πιθανότητες συμμετοχής των ατόμων σε τέτοιες σιωπές και συνωμοσίες. Ποιός μπορεί να μιλήσει «ανοιχτά» κι ελεύθερα για την απουσία των ρούχων του βασιλιά; Για μια οφθαλμοφανή διαπίστωση, στην οποία κανείς παριστάμενος στην κοινή κοινωνική κατάσταση δεν αναφέρεται. Για την οποία σχεδόν όλοι θα ψιθυρίζουν, σχολιάζοντας κρυφά. Αλλά μόνο ανόητοι κι αφελείς θα μιλήσουν δημοσίως, αποδεχόμενοι τη σαφή κοινωνική διάπλαση της σιωπής.

Σιωπή

Η σιωπή βοηθά να αποφύγουμε τον πόνο. Υπάρχουν καταστάσεις ανείπωτες, που «δε χωρούν στα λόγια». Αφορά στην επαχθή σιωπή που περιστοιχίζει τις θηριωδίες, συνήθως τις ανθρώπινες. Δυσκολευόμαστε να μιλήσουμε για αυτά που είναι φρικτά. Το σεξ, επίσης, θεωρείται συχνά απειλητικό και, ως εκ τούτου, ανείπωτο θέμα. Το καταδεικνύουν οι αποσιωπημένες περιπτώσεις εκτός γάμού -ή αντίστοιχου κοινωνικού συμβολαίου- γεννήσεων, εφηβικής εγκυμοσύνης, μοιχείας, απιστίας, διαστροφής. Ειδικότερα εάν θέσουμε το θέμα της γενετήσιας απόλαυσης εντός συγκεκριμένων θεσμών – θεολογικών, εκπαιδευτικών, στρατιωτικών – τότε η δυσκολία μετατρέπεται σε απαγορευτική και τιμωρητική σιωπή. Χωρίς καν να τεθεί το θέμα στην ομο-ερωτική του μορφή ή σε άλλες μη αποδεκτές, κατά τον εκάστοτε θεσμό, μορφές σεξουαλικής έκφρασης, προσανατολισμού ή ταυτότητας.     

Νόρμες

Οι κοινωνικές νόρμες, οι «συμβάσεις» και οι πολιτισμικές καταβολές καθορίζουν αυτό που θεωρούμε αξιοσημείωτο και συζητήσιμο. Αλλά κι αυτό που θεωρούμε ασήμαντο και συνεπώς το αγνοούμε. Οι θεσμοθετημένες απαγορεύσεις κατά του βλέμματος, της ακρόασης και της άρθρωσης λόγου, είτε με τη μορφή αυστηρών ταμπού, είτε με τη μορφή πιο εκλεπτυσμένων κανόνων ευγενείας, οδηγούν ορισμένα θέματα εκτός των «ορίων» μας, ατομικών και κοινωνικών. Αυτό που παρατηρούμε και συζητούμε με τους άλλους οριοθετείται κοινωνικά, όχι μόνο από πιέσεις για να αποκρύψουμε ορισμένες παραστάσεις από την αντιληπτική μας δυνατότητα αλλά κι από περιορισμούς πολιτικής φύσης.

Ικανότητα και σπουδή

Είναι εγγενές ίδιον της εξουσίας η ικανότητα και η σπουδή να ελέγχει ποιοί και σε ποιό εύρος και βάθος θα έχουν πρόσβαση στην πληροφορία και τη γνώση. Και ταυτόχρονα ποιός και τί θα αποδεσμεύει και θα μεταδίδει. Προωθώντας, συνήθως έτσι, τις πολυσχιδείς πρακτικές που επιβάλλουν κοινωνική και προσωπική «τύφλωση», «κώφωση» κι «αφωνία». Κοινωνικά και θεσμικά, με τη μορφή ενός κοινωνικού ασυνείδητου αλλά και σε επίπεδο ατόμων με μορφή προσωπικού ασυνειδήτου, αναγνωρίζονται διάφοροι τρόποι ελέγχου του εύρους και του βάθους της προσοχής μας. Από την οπτική της επίσημης λογοκρισίας έως τις ασύμμετρες τακτικές της απόσπασης της προσοχής, το κοινωνικό και το ατομικό φανερώνουν πόσο άρρηκτα συντονισμένα είναι στο να καθορίζουν τους άτυπους ή πιο αποδεκτούς κώδικες αποσιώπησης, στρουθοκαμηλισμού, και βαρυκοΐας.

Κοινωνική ζωή

Η κοινωνική ζωή προϋποθέτει ότι ορισμένα πράγματα δεν λέγονται, και το σπάσιμο της σιωπής γύρω από αυτά μπορεί να “ταράξει τα νερά” -αποσταθεροποιώντας την. Το να αψηφά κανείς τις συμβατικές αντιλήψεις για το τί πρέπει πραγματικά να παρατηρείται καθώς και να συζητείται με τους άλλους, υπονομεύει επίσης ορισμένα από τα βασικά θεμέλια της κοινωνικής αλληλεγγύης. Το να προσποιούμαστε ότι δεν παρατηρούμε ορισμένα πράγματα συχνά, βοηθάει την «αξιοπιστία» των άλλων.

Αλληλεπιδράσεις

Η εγκατάλειψη μιας τέτοιας στάσης προσποίησης μπορεί να μετατρέψει τις αλληλεπιδράσεις μας μαζί τους δυσφορικές κι αμήχανες. Ο τρόπος με τον οποίο εστιάζουμε την προσοχή μας βασίζεται σε απρόσωπες, ασυνείδητες κοινωνικού χαρακτήρα παραδόσεις περί εστίασης. Όταν λοιπόν παρατηρούμε ή αγνοούμε κάτι, το κάνουμε συχνά ως μέλη συγκεκριμένων κοινοτήτων και κοινωνικών σχηματισμών. Τέτοιες παραδόσεις εσωτερικεύονται ως στοιχείο της «υποχρεωτικής» κοινωνικοποίησής μας.

Ταμπού

Αυτό που κοινωνικά καλούμαστε να «παραβλέψουμε», να αγνοήσουμε, εκφράζεται και θεσμοθετείται με τη μορφή αυστηρών ταμπού /απαγορεύσεων κατά της οπτικής αναγνώρισης, της ακουστικής αντίληψης και της άρθρωσης κριτικού λόγου. Η πρώτη απαγόρευση που αναφέρεται στη Βίβλο είναι αυτή ενάντια στην κατανάλωση των καρπών του δέντρου της γνώσης. Τέτοιες απαγορεύσεις περιορίζουν τον τρόπο με τον οποίο επεξεργαζόμαστε τις πληροφορίες. Όσοι τις αψηφούν ή ακόμη και απλώς τις αγνοούν θεωρούνται κοινωνικά αποκλίνοντες και, ως τέτοιοι, αποτελούν στόχο διαφόρων κοινωνικών κυρώσεων.

Cite this page as: Καραμανάβης Γ. Δημήτριος “Οι Τρεις Σοφοί Πίθηκοι” in psychiatrylarisa, 15.01.2023, https://psychiatrylarisa.gr/Οι Τρεις Σοφοί Πίθηκοι/

Απάντηση

Αυτός ο ιστότοπος χρησιμοποιεί το Akismet για να μειώσει τα ανεπιθύμητα σχόλια. Μάθετε πώς υφίστανται επεξεργασία τα δεδομένα των σχολίων σας.