Ψυχιατρική. Η ψυχιατρική αντιμετωπίζει τα φιλοσοφικά θέματα του νου και του σώματος με μια ιδιαίτερα επείγουσα, πιθανολογούμενη και δυσνόητη μορφή. Ψυχιατρικά έχουμε επιδιώξει τα τελευταία χρόνια να μελετούμε τις διαταραχές και τις δυσκολίες των ψυχικών διαταραχών ως διαταραχές του εγκεφάλου.
Θεώρηση
Στηριζόμαστε πλήρως στη θεώρηση ότι οι διαδικασίες που βιώνουμε ως ψυχικές είναι στην πραγματικότητα σωματικές, επικεντρωμένες στον εγκέφαλο. Η Ιπποκρατική παράδοση μας θυμίζει, ότι «Οπωσδήποτε, οι άνθρωποι πρέπει να γνωρίζουν ότι η μοναδική πηγή από όπου προέρχονται οι ηδονές και οι χαρές μας, τα γέλια και τα αστεία μας είναι ο εγκέφαλος. Ο εγκέφαλος όμως είναι και η αιτία που τρελαινόμαστε και παραφρονούμε».
Εγκέφαλος
Αναγνωρίζοντας -με αυτόν τον τρόπο- ότι ο εγκέφαλος έχει αυτή τη διάσταση, μάλλον δε μπορούμε να ερμηνεύσουμε καθόλου ικανοποιητικά τον τρόπο που πραγματικά σκεφτόμαστε. Ειδικά όταν σχετιζόμαστε με έμψυχα ή ακόμη και με άψυχα αντικείμενα. Ανεξάρτητα από επιστημονικούς προσανατολισμούς όλοι οι άνθρωποι σχεδόν με τον ίδιο τρόπο προσλαμβάνουμε και βιώνουμε την εμπειρία, τις αισθήσεις, τα συναισθήματα, τις σκέψεις, τη λήψη των αποφάσεων κλπ. ως ψυχικά φαινόμενα. Τα οποία είναι με κάποιο τρόπο καταχωρημένα στο νου- και τα διακρίνουμε από τα σωματικά φαινόμενα. Τα οποια μπορούμε να δούμε και να αγγίξουμε, να παρατηρήσουμε σε μια ακτινογραφία ή σε μια αξονική τομογραφία κλπ.
Ψυχιατρική
Η ψυχιατρική έχει προχωρήσει σε ριζικές μεταβολές της κυρίαρχης ιδεολογίας της, τα τελευταία εκατό χρόνια. Αυτό αφορά τόσο στην αιτιολογική όσο και στη θεραπευτική προσέγγισή. Η ψυχανάλυση, η φαινομενολογία, η κοινωνική ψυχιατρική, η θεωρία των οικογενειακών συστημάτων, η διαπολιτισμική ψυχιατρική, η γνωστική επιστήμη, η βιολογική ψυχιατρική και η μοριακή νευροεπιστήμη πλέον είναι παρούσες ως εκφάνσεις της ίδιας της ψυχιατρικής επιστήμης. Ο εγκέφαλος βέβαια σήμερα αποτελεί το επίκεντρο. Οι «πραγματικές», οι επιστημονικές εξηγήσεις των ψυχιατρικών νόσων βρίσκονται στο βιολογικό ή ακόμα καλύτερα στο μοριακό επίπεδο. Ο αποκλεισμός των υπόλοιπων προσεγγίσεων ως παρωχημένων ή ανυπόστατων επιστημονικά δημιουργεί μπέρδεμα.
Συμπεριφορά
Η ψυχιατρική εστιάζει στην ανθρώπινη συμπεριφορά. Στην έρευνα και στην κλινική εργασία ασχολούµαστε µε θεµελιώδη ερωτήµατα σχετικά µε τη φύση της ανθρώπινης συµπεριφοράς και της ανθρώπινης εµπειρίας. Της αγάπης και του µίσους, του πόνου και της ευφορίας, του νοήµατος και της απελπισίας, της ευθύνης και της αντίληψης της πραγµατικότητας. Τα θέµατα αυτά βρίσκονται σε στενή επαφή με τις ιδέες του καθενός μας για το τί σηµαίνει να είµαστε άνθρωποι. Το περιεχόμενο που δίνει ο καθένας σ’ αυτό. Και είναι δύσκολο να τα προσεγγίσουμε με την ίδια ψυχραιμία που θα αντιµετωπίζαµε τα ερωτήµατα π.χ. για τη φωτοσύνθεση, την προέλευση των υδατανθράκων ή τη διαστολή των στερεών.
Προσωπικό σύστημα
Προσεγγίζουμε τους προβληματισμούς των θεμάτων της ψυχιατρικής και της ανθρώπινης συμπεριφοράς πρωτίστως με το προσωπικό σύστημα αξιών και πεποιθήσεών μας. Το προσωπικό βέβαια άρρηκτα συνδεδεμένο με το κοινωνικό και πολιτισμικό σύστημα αναφοράς που περιέχει και περιέχεται στο ατομικό. Επιτρέπεται άραγε να αναμειχθούν οι προσωπικές/κοινωνικές θέσεις του καθενός μας με την γλώσσα της επιστήμης και την κλινική πρακτική της ψυχιατρικής;
Θέμα
Ίσως το μεγαλύτερο θέμα είναι «συναισθηματικης φύσης» -όχι σε επίπεδο ατόμων όμως. Αλλά στο επίπεδο του πολιτισμού, του κοινωνικού και της κουλτούρας. Πάντα συμπεριλαμβανομένης και της διάστασης του χρόνου και της διαχρονικής αμφιβολίας, σχετικα με την έννοια της ψυχικής νόσου, της ταξινόμησής της και της ψυχικής υγείας. Ένα μεγάλο μέρος των διαφωνιών που προκύπτουν στις επιστημονικές συζητήσεις σχετικά με τη φύση και τη θεραπεία της ψυχιατρικής νόσου δεν προέρχεται από διαφωνίες σχετικά με τα ακλόνητα αποδεικτικά-επιστημονικά στοιχεία. Προέρχεται από τις βαθιά ριζωμένες -αλλά συχνά ανεπαρκώς εξετασμένες- προκαταλήψεις.
Αντιδράσεις
Αυτές προκαλούν ισχυρές «συναισθηματικές» αντιδράσεις όχι μόνο στο κοινωνικό επίπεδο. Αλλά και στη συναρμογή των ίδιων των κοινωνικών δομών και των οργανισμών που απαιτούν τις «λύσεις» και τη γνήσια τεκμηριωμένη επιστημονική απόδειξη. Η κριτική εξέταση των παραδοχών ή και των προκαταλήψεων -στις οποίες είτε υποκείμεθα, είτε ανεμίζουμε ως άλλες σημαίες- ίσως αποτελεί πεδίο της φιλοσοφίας.
Φιλόσοφοι
Οι φιλόσοφοι έχουν, άλλωστε, απασχοληθεί πολλά χρόνια και πολύ επισταμένα με αυτά τα θέματα. Πολλές από τις θέσεις τους πραγματικά αξίζουν. Οι φιλόσοφοι μπορούν να είναι καλοί σύμμαχοι και συνεργάτες της ψυχιατρικής στον εικοστό πρώτο αιώνα και ίσως μια ψυχιατρική ασύνδετη με τα φιλοσοφικά ερωτήματα είναι εγκέφαλος χωρίς νου.
Cite this page as: Καραμανάβης Γ. Δημήτριος “Ψυχιατρική και κατανόηση του νου” in psychiatrylarisa, 05.02.2023, https://psychiatrylarisa.gr/ψυχιατρική-και-κατανόηση-του-νου/
