Πόνος

Geneviève, 1911 by Thomas Theodor Heine

Ο πόνος είναι αναπόσπαστο κομμάτι της ανθρώπινης συνθήκης. Θα ήμασταν πολύ πιο ευτυχισμένοι αν τον αποδεχόμαστε όπως είναι. Ο Dostoevsky εντάσσει την αξία του πόνου στην κοινωνική κατάσταση. Εκεί προσπαθεί απεγνωσμένα να την καταργήσει και να την αντικαταστήσει με αιώνια ευτυχία· μόνο για να βυθιστεί περαιτέρω στον πόνο και τη δυστυχία. Ο Jung γράφει: «Ασυνείδητα λοιπόν, πιστεύουμε κι εμείς στο κράτος πρόνοιας, στην παγκόσμια ειρήνη, στην ανθρώπινη ισότητα, στα αιώνια ανθρώπινα δικαιώματα, στη δικαιοσύνη, στην αλήθεια και στη βασιλεία του Θεού στη Γη. Η θλιβερή αλήθεια είναι ότι η πραγματική ζωή του ανθρώπου αποτελείται από ένα σύμπλεγμα αμείλικτων αντιθέσεων -μέρα και νύχτα, γέννηση και θάνατος, ευτυχία και δυστυχία, καλό και κακό». Δεν είμαστε καν σίγουροι ότι το ένα θα επικρατήσει εναντίον του άλλου, ότι το καλό θα ξεπεράσει το κακό ή η χαρά θα νικήσει τον πόνο. Η ζωή είναι πεδίο μάχης. Έτσι ήταν και έτσι θα είναι πάντα· κι αν δεν ήταν έτσι, θα έρθει το τέλος της ύπαρξης. Δεν υπάρχει ευτυχία χωρίς δυστυχία.

Ευχαρίστηση

Ο Nietzsche το συνεχίζει… «Αλλά τι γίνεται αν η ευχαρίστηση κι ο πόνος πρέπει να συνδέονται τόσο στενά, ώστε αυτός που θέλει το μεγαλύτερο δυνατό ποσό ενός από τα δύο, πρέπει επίσης να έχει το μεγαλύτερο δυνατό ποσό του άλλου; Αυτός που θέλει να βιώσει την «ουράνια χαρά» πρέπει επίσης να είναι έτοιμος να βιώσει τη λύπη μέχρι θανάτου». Ο πόνος και η χαρά είναι αδιαχώριστα και για να απολαύσουμε τη ύστατη χαρά απαιτείται να υποβάλουμε τον εαυτό μας στο ενδεχόμενο μεγάλου πόνου. Ο Nietzsche υποτιμά την προτίμηση για την άνεση έναντι του πόνου: Όσοι «λατρεύουν» την άνεση γνωρίζουν λίγα για την ευτυχία, αφού η ευτυχία και η δυστυχία είναι δίδυμα. Είτε μεγαλώνουν μαζί, είτε παραμένουν υπανάπτυκτα μαζί.  Βέβαια, αυτό δεν σημαίνει ότι η ευτυχία είναι μια δικαιολογία για τα δεινά μας. Για τον Nietzsche ο στόχος είναι το ανθρώπινο μεγαλείο και όχι η ανθρώπινη ευτυχία. Ο πόνος κι όχι η ευτυχία κάνει τη διαφορά.

Nietzsche

Για τον Nietzsche πρέπει να αγκαλιάσουμε τον πόνο αντί να προσπαθούμε να τον αποφύγουμε, καθώς είναι η αιτία του ανθρώπινου μεγαλείου. Ο πόνος διαπερνά τη ζωή, ωστόσο, δεν αναδεικνύουν όλα τα καθημερινά μας βάσανα το ζήτημα του νοήματος. Ενώ όπως επισημαίνει ο Dostoevsky «Υπάρχει μόνο ένα που φοβάμαι: να μην είμαι άξιος των δεινών μου». Βρίσκουμε το νόημα μέσω επιτευγμάτων ή μέσω των επιτευγμάτων στην εργασία μας. ‘Οπως επίσης αγαπώντας ένα άλλο ανθρώπινο ον, προσπαθώντας να κατανοήσουμε τον εσώτατο πυρήνα της προσωπικότητας ενός Άλλου.

“Πώς”

Ο Nietzsche δηλώνει: Αυτός που έχει ανακαλύψει το «γιατί» του βίου του μπορέι να αντέξει το «πώς». «Η έλλειψη του «γιατί ζω;» μπορεί να οδηγήσει σε αυτοκτονία. Ο Camus γράφει: «Υπάρχει μόνο ένα πραγματικά σοβαρό φιλοσοφικό πρόβλημα κι αυτό είναι η αυτοκτονία. Το να κρίνουμε αν η ζωή αξίζει ή δεν αξίζει να τη ζούμε ισοδυναμεί με την απάντηση στο απόλυτο φιλοσοφικό ερώτημα. “Ο Camus δίνει την αυτοκτονία ως απάντηση στον παραλογισμό της ζωής. Η αυτοκτονία αποτελεί την ομολογία ότι η ζωή είναι υπερβολή, ότι είναι ακατανόητη ή ότι δεν αξίζει τον κόπο. Η πράξη αυτοκτονίας συνδέεται με την ιδέα ότι η ζωή δεν αξίζει να βιωθεί. Η απουσία οποιουδήποτε σοβαρού νοήματος και λόγου για τη ζωή αποτελεί άσκοπη ταλαιπωρία. Ωστόσο, η φυσική μας αντίδραση είναι να αποφεύγουμε την ταλαιπωρία και τον πόνο. Έτσι, προσπαθούμε να απαλείψουμεδ τον πόνο όσο μπορούμε, αφαιρώντας τις αιτίες του.Προσπαθώντας να τροποποιήσουμε τη θέση μας απέναντι στον πόνο έτσι, ώστε να μην θεωρείται πλέον πάντα ανεπιθύμητος.

Απαντήσεις

Οι απαντήσεις σε αυτά τα ερωτήματα δεν χρειάζεται να αλληλοαποκλείονται: Είναι πολύ πιθανό ότι θα μπορούσαμε να επιδιώξουμε να αποφύγουμε το να υποφέρουμε όσο το δυνατόν περισσότερο, αλλά δεδομένου ότι αναπόφευκτα θα υποφέρουμε θέλοντας και μη, δεν θα δούμε απαραίτητα την ταλαιπωρία ως εντελώς ανεπιθύμητη. Ίσως ο πόνος είναι ανεπιθύμητος· ίσως είναι απαράιτητο στοιχείο της ανθρώπινης συνέχειας. Άρα θα μπορούμε να ισχυριστούμε ότι υποφέρουμε όχι ως τιμωρία αλλά προκειμένου να γίνουμε καλύτεροι και πιο δυνατοί. Η υπέρβαση των επώδυνων καταστάσεων μπορεί να είναι σωματική, ψυχολογική ή και τα δύο. Μέσω αυτής της οδού κερδίζουμε την ψυχική δύναμη και τη δύναμη της θέλησης. Ο Nietzsche γράφει ότι: «Τα βάσανα καθορίζουν τον ευγενή, τον κάνουν να ξεχωρίζει».  Έχοντας υποφέρει βαθιά, ο πάσχων αποκτά γνώση φοβερών ψυχικών τόπων τους οποίους γνωρίζει μόνο αυτός. Είναι περήφανος για αυτές τις γνώσεις του. Δεν λυπάται.

Ζωή

Νοηματοδοτώντας τον πόνο μας ως απαραίτητη πτυχή της ζωής επιβεβαιώνουμε τη ζωή. Συχνά λυπόμαστε και δεν μας αρέσει να μοιραζόμαστε με άλλους ανθρώπους ότι είμαστε λυπημένοι γι ‘ αυτούς. Προτιμάμε να το κρατάμε μυστικά. Ή μερικές φορές, είμαστε λυπημένοι, αλλά στην ουσία δεν ξέρουμε γιατί. Οπότε συνήθως δε λέμε καν ότι δεν είμαστε λυπημένοι, παρόλο που πραγματικά είμαστε. Ίσως η αμοιβαία επιβεβαιώση του πόνου και της δυστυχίας από και μέσω του Άλλου είναι ο τρόπος να αντέξουμε και να νοηματοδοτήσουμε τη συνέχεια της ύπαρξής μας.   

Απάντηση

Αυτός ο ιστότοπος χρησιμοποιεί το Akismet για να μειώσει τα ανεπιθύμητα σχόλια. Μάθετε πώς υφίστανται επεξεργασία τα δεδομένα των σχολίων σας.