Πανδημία
Ο αντίκτυπος από την πανδημία, ως διαχρονικό φαινόμενο, είναι ξεκάθαρος και αυταπόδεικτος ͘ κατά την τρέχουσα πανδημία υπάρχει επιπλέον η επίπτωση της απομόνωσης. Σε περιόδους δυσκολίας ενστικτικά σχεδόν αναζητούμε τη φυσική εγγύτητα, όμως τώρα απαιτείται απόσταση. Η ιστορική αλλαγή και εξέλιξη είναι δυνατή όταν οι εμπειρίες που συγκεντρώνονται από τη μία γενιά μεταδίδονται στην επόμενη.
Μίτος
Ο μίτος που διασυνδέει τις ποικίλες ανθρώπινες συναισθηματικές απαντήσεις με την πανδημία είναι η κοινή εμπειρία της απώλειας. Δεν είναι όλες οι απώλειές μας ίδιου μεγέθους, αλλά σχεδόν όλοι μας παλεύουμε με την απώλεια. Απώλειες σχετικές με αγαπημένα πρόσωπα, με τη ζωή, με τα ορόσημα και τις εμπειρίες ζωής, με γάμους, διαζύγια, μετακομίσεις, αποφοιτήσεις. Απώλειες σχετικά με το μέλλον και για θέματα που πιστεύαμε ή που φανταζόμαστε ότι θα συμβούν.
Θλίψη
Η πιο άμεση και φυσική απάντηση στην απώλεια είναι η θλίψη. H θλίψη που σχετίζεται με την απώλεια της ανθρώπινης ζωής και τη θλίψη για την απώλεια μιας ζωής, όπως την γνωρίζαμε κάποτε και η επακόλουθη ανάγκη για μια καινούρια αρχή. Αυτές οι συνθήκες συνήθως συνυπάρχουν. Υπάρχουν κι άλλες μορφές θλίψης, οι οποίες εννοιολογικά είναι διακριτές αλλά είναι μάλλον αδύνατο πρακτικά να διαχωριστούν. Νιώθουμε θλίψη ως άτομα αντιμέτωπα με προσωπικές απώλειες. Αισθανόμαστε συλλογική θλίψη για τους μοναχικούς θανάτους εκατομμυρίων ξένων. Νιώθουμε και θλίψη με αβέβαιες διαστάσεις, μια αμφίσημη, διφορούμενη θλίψη. Όπως όταν θρηνούμε για έναν συγγενή που πάσχει από προχωρημένη άνοια, ο οποίος «είναι και δεν είναι» εκεί. Δεν μπορούμε να γνωρίζουμε πλήρως το κόστος αυτής της πανδημίας.
Πανδημία
Η πανδημία έχει προκαλέσει αμέτρητες ζημιές σε ζωές, οικονομίες και κοινωνίες. Ταυτόχρονα αναγκαζόμαστε να πορευόμαστε ξαπλωμένοι σε καναπέδες, παρακολουθώντας τηλεοπτικές σειρές και βιώνοντας πλήξη. Πλήξη μπροστά σε μια καταστροφική αλλαγή που προκαλεί θλίψη! Στην παρούσα μεταμοντέρνα συνθήκη, της κουλτούρας της συνεχούς αυτοβελτίωσης και των «10 μικρών συμβουλών που θα σας απογειώσουν επαγγελματικά, σχεσιακά, σεξουαλικά κ.α.» είναι μάλλον απάνθρωπο να συνειδητοποιούμε και να δεχόμαστε ότι αυτή η θλίψη δεν ξεπερνιέται με τρικ ευζωίας και ότι δεν υπάρχει θεραπεία για τον πόνο της. Το πένθος ως διεργασία δεν προσομοιάζει με την επανένταξη ή την αποθεραπεία από την απώλεια. Μάλλον είναι συμπόρευση και ένα είδος συστέγασης, σύμπραξης, φιλοξενίας. Η αναβολή ή η παράκαμψή του δε, θα ξαναφέρνει τον πόνο και το βάσανο της απώλειας με τρόπους απροσδόκητους που αναστατώνουν.
Διασύνδεση
Η θεώρηση της πανδημίας από την προοπτική της θλίψης αποδυκνείει τη διασύνδεση ατόμου και περιβάλλοντος. Η δυστυχία και ο πόνος είναι αδιαχώριστα από το ευρύτερο περιβάλλον του ατόμου. Δεν μπορούμε να καταλάβουμε τη φύση της θλίψης ενός ατόμου χωρίς να κατανοήσουμε η φύση της απώλειας του. Αυτό δεν σημαίνει ότι η θλίψη είναι προβλέψιμη. Άλλωστε πολλές φορές οι άνθρωποι βρίσκουμε τρόπους να ζήσουμε με τις πιο τραυματικές απώλειες, ακόμα κι αν έτσι οδηγούμαστε στην καταστροφή.
Πένθος
Το πένθος είναι ένα κοινωνικό έργο, έχει πρωτίστως κοινωνική διάσταση. Σχεδόν καθόλου ατομική. «Μια απώλεια, τελικά, απαιτεί πάντα κάποιο είδος αναγνώρισης, την αίσθηση ότι έχει γίνει ομολογηθεί κι έγινε πραγματικότητα», Darian Leader. Ίσως είναι ο λόγος που έχουμε μια τόσο στοιχειώδη ανάγκη να ακούστουμε. Ο λόγος που προσπαθούμε να γιορτάσουμε παρελθούσες συγκρούσεις των, ο λόγος που επιτροπές αλήθειας και συμφιλίωσης αποζητούν την αναγνώριση των εγκλημάτων κι όχι τόσο την τιμωρία. Ίσως γι αυτό, σίγουρα σε ατομικό, αλλά ακόμα και σε κοινωνικό επίπεδο παρατηρούνται συμπτώματα θλίψης σε επετείους. Ημερομηνίες νοσηλείας συμπίπτουν με επετείους απωλειών της παιδικής ηλικίας ή άνθρωποι επιστρέφουν στο γιατρό τους τον ίδιο μήνα με την προηγούμενη επίσκεψή τους. Αυτό που δεν αντιμετωπίζεται σε μια γενιά περνά στην επόμενη γενιά έως ότου κάποιος είναι έτοιμος να νιώσει τον πόνο.
Λυπημένοι
Εάν μετά από μήνες στη γιορτινή ατμόσφαιρα μιας ηλιόλουστης παραλίας ανάμεσα σε χαρούμενους λουόμενους, εξακολουθούμε να αισθανόμαστε λυπημένοι θα συμβαίνει γιατί θα έχουμε χάσει αγαπημένους ή «πράγματα» αναντικατάστατα. Θα είναι επειδή ως άτομα και ως κοινωνία θα ψάχνουμε ακόμα έναν τρόπο να βρούμε νόημα και σκοπό μέσα σε όλο αυτό τον πόνο. Ακριβώς όπως οι επιζώντες ενός πολέμου περιγράφουν ότι αισθάνονται ότι έχουν χάσει την προπολεμική τους, μάλλον θα πρέπει να αναζητήσουμε την μετα-πανδημική μας ταυτότητα και ρόλο. Αυτό καλεί για βαθύτερη συμπόνια, αίσθηση κοινωνικής αλληλεγγύης, και κοινωνικό στόχο. Μαζί με τον πόνο στη θλίψη, υπάρχει κι ελπίδα.
