Γήρανση
Γήρανση / Αντιγήρανση. Το ακαδημαϊκό ενδιαφέρον στο θέμα της γήρανσης, μετά το Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, σχετίζεται και με τη στροφή της εμπιστοσύνης των ανθρώπων από την πολιτική στην επιστήμη ως αγγελιαφόρου της προόδου. Επιταχύνθηκε έτσι η «βιο – ϊατρικοποίηση» της διαδικασίας της γήρανσης. Η γήρανση δεν γίνεται αντιληπτή ως ένα πρόβλημα μόνο, αλλά και ως ένα σαφές ιατρικό πρόβλημα. Η «καταπολέμηση» των σωματικών κυρίως συνεπειών του γήρατος έχει λάβει μορφή κινήματος «Αντι-γήρανσης», με πληθώρα τεχνικών, μεθόδων, πρακτικών.
Ένα πείραμα
Αποτελεί ίσως ένα πρωτοφανές πείραμα της ανθρωπότητας, με τον εαυτό της – όσον αφορά τόσο την προστιθέμενη μακροζωία όσο και τις εμπλεκόμενες σωματικές αλλαγές. Ωστόσο, αυτό δεν σημαίνει ότι οι ηλικιωμένοι ενήλικες στις προηγούμενες κοινωνίες ήταν απαραίτητα σπάνιοι και δυσέρευτοι. Οι πιο δραστικές αλλαγές στα ποσοστά επιβίωσης έχουν επηρεάσει τα παιδιά κάτω των πέντε ετών. Στις αρχές του 16ου αιώνα ένας τυπικός αριστοκράτης της Κεντρικής Ευρώπης που επέζησε μεχρι την ηλικία των 21 ετών είχε προσδόκιμο ζωής μέχρι τα 72 έτη . Αποτελεί ίσως μια διαπίστωση που συχνά παραβλέπουμε αλλά μάλλον είναι προφανής.
Θάνατος
Στο παρελθόν, ο θάνατος αφορούσε την περιγεννητική περίοδο και την παιδική ηλικία. Οι μάνες και τα παιδιά που επιζούσαν έπρεπε να έρθουν αντιμέτωποι με το θάνατο των βρεφών που θα ακολουθούσαν. Στην τρέχουσα περίοδο ο θάνατος αφορά στο αντίθετο άκρο της ζωής μας. Νομίζω αποτελεί τεράστια αλλαγή στην κοινωνική αντίληψη με επιπτώσεις που αναμένουμε να διερευνηθούν. Οι εξελίξεις αυτές σημαίνουν ότι ένας άνθρωπος που γεννιέται σήμερα έχει πολύ περισσότερες πιθανότητες όχι μόνο να ζήσει, αλλά και να προσδοκά να φτάσει σε ηλικίες που κάποτε δεν ήταν αναμενόμενες.
Προσωπικότητα
Η καταθλιπτική οργάνωση της προσωπικότητας που συνθέτει το είδος του βιώματος που ονομάζουμε κατάθλιψη εμπεριέχει δύο αλληλένδετα στοιχεία. Πρώτον, αναδύεται σε σχέση με την απώλεια ενός αντικειμένου. Ο όρος “αντικείμενο” αφορά κάποιο άτομο, ένα αγαπημένο πρόσωπο, ένα δεσμό, μια σχέση ακόμη και μια χώρα. Επίσης αφορά σε αυτό που ονομάζουμε εαυτο-αντικείμενο, δηλαδή ένα πρότυπο, ένα ιδανικό, ή μια προσδοκία για τον εαυτό. Το δεύτερο στοιχείο αφορά σε μια αίσθηση προσωπικής ευθύνης, συνειδητή ή ασυνείδητη, για αυτήν την ίδια την απώλεια. Χωρίς την παρουσία αυτού του είδους ψυχικής οργάνωσης είναι δύσκολο να τεθεί η διάγνωση της κατάθλιψης. Αυτό δεν σημαίνει βέβαια ότι οι αιτίες που δεν εμπίπτουν στον ψυχικό τομέα – όπως οι βιολογικές αιτίες κατάθλιψης – εξαιρούνται. Αντίθετα εάν δε λάβουμε υπόψη μας αυτήν την ψυχική δομή – θα λέγαμε πιο αδρά, το χαρακτήρα ή την προσωπικότητα – είναι εξαιρετικά δύσκολο να γίνει η διάγνωση και η θεραπεία ή η διαχείριση της κατάθλιψης.
Γερνάει κανείς;
Η τραγωδία των γηρατειών είναι ότι τελικά στην πραγματικότητα κανείς δε γερνάει.Και είναι επιτακτική η ανάγκη αυτό να το επαναλαμβάνουμε . Η μοναδική ομοιότητα που έχουν οι άνθρωποι της τρίτης ηλικίας είναι ότι ο θάνατος είναι πιο κοντά από ό, τι ήταν. Από κάθε άλλη άποψη, η ιδιαιτερότητα του κάθε ατόμου είναι τόσο δεδομένη όσο και η μοναδικότητα των επιθυμιών, των φαντασιώσεων και των παρορμήσεων που είναι εκτός από παρούσες και αμείωτης έντασης. Σε πολλές περιπτώσεις μπορεί και να δυναμώνουν, να ενισχύονται. Αφού οι αρχικές χαρακτηριολογικές αμυντικές διατάξεις δεν επέτρεπαν τέτοιες παρορμήσεις και φαντασιώσεις να έρθουν στο συνειδητό.
Σεξουαλικότητα/Επιθετικότητα
Τόσο η σεξουαλικότητα όσο και η επιθετικότητα μπορεί να γίνει πιο εμφανής. Ωστόσο, οι προτιμήσεις και τα γούστα, το στυλ, η προσωπικότητα, η νοημοσύνη (ή η έλλειψή της), οι αμυντικές τοποθετήσεις και τάσεις αντέχουν με την πάροδο του χρόνου και θα καθορίσουν σε μεγάλο βαθμό τον τρόπο με τον οποίο κάθε ένας από εμάς θα αντιμετωπίσει ή αντιμετωπίζει την προοπτική του γήρατος, των μειωμένων ικανοτήτων και δυνατοτήτων και τελικά του θανάτου – με πικρία ή χιούμορ, με μνησικακία και φθόνο, ή με γενναιοδωρία και θάρρος.
